Ο «ενεργειακός πόλεμος» μας βρίσκει απροετοίμαστους

Η χώρα μας είναι εξαρτημένη από τα ορυκτά καύσιμα (~85% της τελικής κατανάλωσης ενέργειας). Μάλιστα, το εισαγόμενο φυσικό αέριο αποτελεί το βασικό καύσιμο στην ηλεκτροπαραγωγή (πάνω από το 40%).

Καθίσταται λοιπόν σαφές γιατί η "εισαγόμενη κρίση", έχει κάνει την Ελλάδα τόσο τρωτή στα παιχνίδια υπερ-κερδοσκοπίας και γεωπολιτικής ισχύς.

Η μεγάλη μας εξάρτηση στα ορυκτά καύσιμα δεν είναι όμως ο μόνος λόγος που είμαστε ευάλωτοι στην «οπλοποίηση» της ενέργειας από τον Πούτιν. Τα περισσότερα κράτη – μέλη της ΕΕ οχυρώνονται στο εσωτερικό τους, έχοντας προχωρήσει σε δέσμη μέτρων αποκλιμάκωσης των τιμών ενέργειας, σύμφωνα με τις προτάσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Από τις 8 Μαρτίου υπάρχει μάλιστα αναλυτική εργαλειοθήκη προς εφαρμογή στα Κράτη Μέλη, που περιλαμβάνει μεταξύ άλλων μειώσεις φόρων (ΕΦΚ/ΦΠΑ), ρύθμιση των τιμών ενέργειας χονδρικής και λιανικής, φορολόγηση στα «ουρανοκατέβατα» κέρδη.

Τα παραδείγματα είναι πολλά. Η Ιταλία φορολόγησε τα υπερκέρδη των εταιριών. Η Γαλλία έβαλε πλαφόν στα τιμολόγια της EDF, η Ισπανία και η Πορτογαλία απαίτησαν και πήραν αποσύνδεση των τιμών ηλεκτρικής ενέργειας από τις τιμές του φυσικού αερίου. Κάθε χώρα σταθμίζει τις ιδιαιτερότητές της και παίρνει μέτρα. Αυτός είναι ο δρόμος που θα έπρεπε να ακολουθήσει και η Ελλάδα.

Στην Ελλάδα όμως, η εφαρμοζόμενη κυβερνητική πολιτική είναι μονοθεματική, καθώς βασίζεται στις επιδοτήσεις. Η πολιτική αυτή μοιάζει με τον «πίθο των Δαναΐδων», καθώς συνεχώς απαιτούνται μεγαλύτερα ποσά και η κυβέρνηση «ξύνει τον πάτο του βαρελιού», χωρίς να λύνει το πρόβλημα. Η εφαρμογή επιπρόσθετων πολιτικών, που ήδη εφαρμόζουν άλλες χώρες, μετατίθεται περιμένοντας τις Ευρωπαϊκές αποφάσεις. Ασφαλώς και η Ευρώπη Ένωση οφείλει να διαμορφώσει μια ενιαία στρατηγική αντιμετώπισης του προβλήματος, ξεπερνώντας τις όποιες εσωτερικές αντιθέσεις. Η Κυβέρνηση όμως, περιμένοντας την Ευρώπη, έχει αφήσει ανεξέλεγκτη την αγορά, διογκώνοντας το ήδη πολύ μεγάλο πρόβλημα.

Η αλλαγή πολιτικής είναι αναγκαία. Οι δικές μας άμεσες ρεαλιστικές προτάσεις αφορούν σε μία δέσμη δράσεων που συμπεριλαμβάνουν το πλαφόν στα τιμολόγια ρεύματος, την φορολόγηση των υπερκερδών των εταιρειών ενέργειας και τη μείωση του ΦΠΑ στα βασικά αγαθά.

Όσον αφορά στα μεσοπρόθεσμα μέτρα, έχουμε ένα ολοκληρωμένο σχέδιο με συγκεκριμένες προτάσεις, που βασίζεται σε δύο άξονες. Ο πρώτος αφορά στην προώθηση της ενεργειακής δημοκρατίας στην πράξη, μετατρέποντας τον πολίτη σε αυτοπαραγωγό καθαρής ενέργειας, που μπορεί να συμμετέχει ισότιμα στην ενεργειακή αγορά. Δεν έχουμε ακόμα ακούσει από την Κυβέρνηση ολοκληρωμένη στρατηγική για την ενίσχυση της διάχυσης των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στους πολίτες και στους αγρότες, με αντίστοιχες επενδύσεις στα δίκτυα και στην αποθήκευση, για να καθίσταται αυτό τεχνικά εφικτό. Ο δεύτερος άξονας αφορά στην καταπολέμηση της ενεργειακής φτώχειας, μέσα από την ενίσχυση χρηματοδότησης ολοκληρωμένων ενεργειακών αναβαθμίσεων των κτιρίων.

Η ενεργειακή κρίση μας βρήκε απροετοίμαστους και όσον αφορά στις υποδομές. Το βασικό έργο υποδομή που κρατάει αυτή την ώρα όρθια την χώρα είναι το έργο της Κυβέρνησης ΠΑΣΟΚ και αφορά στη Ρεβυθούσα. Για να αντέξουμε στην κρίση αυτό το έργο δε φτάνει. Το αυξημένο κόστος ενέργειας έχει αποκτήσει μόνιμα χαρακτηριστικά όσο χρησιμοποιούμε ορυκτά καύσιμα. Τα πολλά χρήματα που έχει αρχίσει και δίνει το Ταμείο Ανάκαμψης θα πρέπει να κινηθούν πιο στοχευμένα στη λογική της απεξάρτησης από τα ορυκτά καύσιμα και ενίσχυσης της ενεργειακής μας αυτονομίας. Δεν νομίζω ότι στην παρούσα συγκυρία χρησιμοποιούνται με τον βέλτιστο τρόπο για να καταπολεμήσουν την τρομακτική πίεση που ασκείται από τον «ενεργειακό πόλεμο», ο οποίος βρίσκεται σε εξέλιξη. Θα πρέπει να ξαναδούμε ποια έργα εγκρίνονται. Τα δισεκατομμύρια που εκταμιεύονται είναι πλέον ζωτικής σημασίας να πάνε σε υποδομές ενίσχυσης και εκσυγχρονισμού των δικτύων και αποθήκευσης, ώστε να καθίσταται τεχνικά εφικτή η διάχυση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στους πολίτες και στους αγρότες. Είναι επίσης κρίσιμο να πάνε σε δράσεις ενεργειακής ανθεκτικότητας των κτιρίων μας, ώστε να μειωθούν στην πράξη οι λογαριασμοί ρεύματος και θέρμανσης.

Στόχος θα πρέπει να είναι η ενεργειακή μας ανεξαρτησία από τα παιχνίδια υπερ-κερδοσκοπίας και γεωπολιτικής ισχύος των ορυκτών καυσίμων και των αγορών τους. Αυτή είναι η βασική μας πολιτική προτεραιότητα στο Κίνημα Αλλαγής.

* Άρθρο του Χάρη Δούκα, Αν. Καθηγητή ΕΜΠ και Τομεάρχη Ενέργειας ΠΑΣΟΚ-ΚΙΝΑΛ, για το Ελλάδα 24