Politico: Συναγερμός από Ελλάδα και Ιταλία προς την ΕΕ για επιρροή Ρωσίας και Τουρκίας στη Λιβύη

Καθώς ο πόλεμος στην Ουκρανία συνεχίζει να μονοπωλεί το ενδιαφέρον των Βρυξελλών, δύο κράτη-μέλη της Ε.Ε., η Ελλάδα και η Ιταλία, προσπαθούν μάταια να στρέψουν την προσοχή των συμμάχων τους στη Νοτιοανατολική Μεσόγειο, όπου διαμορφώνεται μια νέα πηγή σοβαρής απειλής για την ευρωπαϊκή ασφάλεια: η Λιβύη.

Οι προσφυγικές ροές από τη Λιβύη έχουν εκτοξευθεί, όπως επισημαίνει σε ανάλυσή του το Politico. Η Ιταλία ανησυχεί για τη ραγδαία αύξηση της ρωσικής στρατιωτικής παρουσίας μέσω αποστολής όπλων και για την πιθανή δημιουργία ρωσικής ναυτικής βάσης στο λιμάνι του Τομπρούκ. Η Ελλάδα, από την πλευρά της, βλέπει την Άγκυρα να εμβαθύνει τις σχέσεις της με την προσωρινή κυβέρνηση της Τρίπολης, επιδιώκοντας τη χάραξη παράνομων θαλάσσιων ζωνών νοτίως της Κρήτης.

Έστειλε πλοία η Αθήνα

Με φόντο αυτές τις εξελίξεις, η Αθήνα έχει ήδη αποστείλει δύο πολεμικά πλοία για περιπολίες στα ανοιχτά της Λιβύης, ενώ προχώρησε σε αναστολή της επεξεργασίας αιτήσεων ασύλου για τους νεοαφιχθέντες από τη Βόρεια Αφρική.

«Η Ελλάδα αποφάσισε να ενημερώσει την Κομισιόν ότι προχωρά στην αναστολή της εξέτασης αιτημάτων ασύλου, αρχικά για τρεις μήνες, για όσους καταφθάνουν δια θαλάσσης από τη Βόρεια Αφρική», δήλωσε ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης στη Βουλή.

Περίπου 9.000 μετανάστες έχουν φτάσει στην Κρήτη από τις αρχές του 2025, σχεδόν οι διπλάσιοι από το σύνολο του προηγούμενου έτους. Μέσα σε μία μόνο εβδομάδα, περισσότεροι από 2.000 πρόσφυγες αποβιβάστηκαν στις ακτές του νησιού.

Η παρουσία των δύο ελληνικών πολεμικών πλοίων δεν έχει αποδώσει τα αναμενόμενα, με αξιωματούχους να προειδοποιούν ότι η ενισχυμένη στρατιωτική επιτήρηση μπορεί να οδηγήσει απελπισμένους μετανάστες να ριχτούν στη θάλασσα για να διασωθούν.

Η ελληνική κυβέρνηση αντιμετωπίζει επικρίσεις για εγκατάλειψη του λιβυκού φακέλου τα τελευταία χρόνια, ενώ παράλληλα ο συνολικός αριθμός των μη νόμιμων διελεύσεων στη Μεσόγειο έχει αυξηθεί κατά 7% σε σχέση με το 2024, με τη Λιβύη να αποτελεί τη βασική πηγή αυτών των ροών.

Αμηχανία στις Βρυξέλλες για τις βλέψεις της Ρωσίας

Την ίδια ώρα, οι Βρυξέλλες εμφανίζονται αμήχανες. Αντιπροσωπεία της Ε.Ε. που επισκέφθηκε πρόσφατα τη Βεγγάζη, στην ανατολική Λιβύη, με τη συμμετοχή υπουργών από την Ελλάδα, την Ιταλία και τη Μάλτα, κηρύχθηκε «ανεπιθύμητη» από το καθεστώς του στρατηγού Χαφτάρ και εκδιώχθηκε άρον-άρον.

«Ο ρόλος της Ρωσίας στη Λιβύη συνεχώς επεκτείνεται. Τη χρησιμοποιεί ως νευραλγικό κόμβο στη στρατηγική της για την Αφρική», δήλωσε ανώνυμα Ευρωπαίος διπλωμάτης, επισημαίνοντας ότι ρωσικά δίκτυα λαθρεμπορίου αξιοποιούνται για να υπονομευθούν οι κυρώσεις και να εργαλειοποιηθεί το μεταναστευτικό.

Η Ρωσία επιδιώκει να αποκτήσει ερείσματα στη Μεσόγειο, ιδίως μετά την απώλεια της ναυτικής της βάσης στο Ταρτούς της Συρίας. Η Λιβύη, και συγκεκριμένα η περιοχή της Σεμπχά, αποτελεί πλέον πιθανό προορισμό για νέα βάση με εγκατάσταση πυραυλικών συστημάτων στραμμένων προς την Ευρώπη, σύμφωνα με δημοσίευμα του πρακτορείου Agenzia Nova.

Αναλυτές εκφράζουν επιφυλάξεις για το αν η Μόσχα είναι έτοιμη να στραφεί εναντίον της Ευρώπης από τη Λιβύη, αλλά αναγνωρίζουν ότι η παρουσία της εκεί έχει ήδη στρατιωτική και πολιτική αξία, μέσω της Africa Corps και της στήριξης που παρέχει σε τοπικές πολιτοφυλακές.

Παράλληλα, αυξάνονται οι ανησυχίες ότι η Ρωσία ενδέχεται να επιχειρήσει να επαναλάβει το υβριδικό μοντέλο της κρίσης στον ανατολικό διάδρομο της Ε.Ε., όταν χρησιμοποίησε μετανάστες ως όπλο κατά της Πολωνίας μέσω Λευκορωσίας.

Η χρηματοδότηση του πολέμου στην Ουκρανία περιορίζει προς το παρόν την ικανότητα της Μόσχας να ενισχύσει τις λιβυκές της επιχειρήσεις. Ωστόσο, σύμφωνα με τον Καρίμ Μεζράν του Atlantic Council, οι Ρώσοι εδραιώνουν τη θέση τους ως οι νέοι «κυρίαρχοι» της χώρας.

Η Ιταλία έχει επιχειρήσει επανειλημμένα να κινητοποιήσει τη Γαλλία, χωρίς - όμως - θεαματικά αποτελέσματα. Η Ρώμη θεωρεί τη Λιβύη ζήτημα ζωτικής σημασίας για τη σταθερότητα της Μεσογείου, αλλά το Παρίσι – με φόντο τις αποτυχίες του στο Μάλι και τον Νίγηρα – διστάζει να εμπλακεί.

Η τελευταία σύνοδος του ΝΑΤΟ στη Χάγη (25 Ιουνίου) δεν ανέφερε καν την Αφρική. «Το ΝΑΤΟ έχει υιοθετήσει μια μίνιμαλ ατζέντα και απέφυγε τα διχαστικά ζητήματα», δήλωσε ο Αλεσάντρο Μαρόνε του ιταλικού think tank IAI. «Η Ρώμη οφείλει πλέον να αντιμετωπίσει την πραγματικότητα μόνη της».