Η συνεισφορά των περιοδικών δρόμου για μια κοινωνία αλληλεγγύης

Τη δεκαετή περίοδο της οικονομικής κρίσης από την οποία διήλθε η χώρα μας, διευρύνθηκαν περαιτέρω οι κοινωνικές ανισότητες που προϋπήρχαν, με αποτέλεσμα όλο και περισσότεροι συμπολίτες μας να βρίσκονται αντιμέτωποι με το πρόβλημα έλλειψης στέγης ή να ζουν σε κατάσταση ακραίας φτώχειας. Στις χώρες της δυτικής Ευρώπης και της Αμερικής, στις οποίες το χάσμα αυτό είχε λάβει διαστάσεις κοινωνικού φαινομένου, ήδη από τα τέλη του περασμένου αιώνα, οι φορείς της κοινωνίας των πολιτών ξεκίνησαν να δραστηριοποιούνται ενεργά, με στόχο την ουσιαστική υποστήριξη των ανθρώπων που βρίσκονται στα όρια του κοινωνικού αποκλεισμού. Μία δραστική και αποτελεσματική πρωτοβουλία προς αυτήν την κατεύθυνση ήταν η έκδοση και  κυκλοφορία των εφημερίδων και περιοδικών δρόμου και η διανομή τους από ανθρώπους άστεγους, άνεργους ή που βρίσκονται σε ιδιαίτερα δυσμενή οικονομική κατάσταση.  

Η πρώτη εφημερίδα δρόμου ήταν η «Street News» που κυκλοφόρησε το 1989 στη Νέα Υόρκη και η δεύτερη, η «Street Sheet» που ξεκίνησε να πωλείται την ίδια χρονιά στους δρόμους του Σαν Φρανσίσκο. Στα τέλη της δεκαετίας του 2000, σημειώθηκε σημαντική αύξηση των περιοδικών δρόμου, με αποτέλεσμα σήμερα οι αναγνώστες να συναντούν τους πωλητές με το κόκκινο γιλέκο σε 41 χώρες, όπως ΗΠΑ, Καναδάς, Δανία, Φινλανδία, Σουηδία, Ηνωμένο Βασίλειο, Ισπανία, Ελλάδα. Ιδιαίτερα δημοφιλή σε παγκόσμια κλίμακα είναι το Βρετανικό περιοδικό “the big issue” και το σουηδικό “Faktum”. 

Από αυτή τη φιλοσοφία αντίληψης, που δίνει έμφαση στην ενεργή κοινωνική ενσωμάτωση των ευάλωτων συνανθρώπων μας, εμπνεύστηκε μια παρέα κοινωνικά ευαισθητοποιημένων συμπολιτών μας, οι οποίοι ανέλαβαν το εγχείρημα έκδοσης ενός περιοδικού δρόμου, με αποτέλεσμα μετά από προσπάθεια δύο ετών, η «σχεδία» να κάνει την εμφάνιση της στους κεντρικούς δρόμους και σε προάστια της Αθήνας στις 27 Φεβρουαρίου του 2013.  

Όπως όλα τα περιοδικά δρόμου, έτσι και η «σχεδία», δεν πωλείται στα συνήθη σημεία διάθεσης τύπου, αλλά διατίθεται αποκλειστικά στους δρόμους της Αθήνας και της Θεσσαλονίκης από διαπιστευμένους πωλητές που είναι άστεγοι, άνεργοι ή βρίσκονται αποδεδειγμένα σε κατάσταση ακραίας φτώχειας. Η αποστέρηση αυτών των ατόμων του θεμελιώδους δικαιώματος σε κατάλληλη και προσιτή κατοικία και η αδυναμία ένταξης τους στην αγορά εργασίας, επιφέρουν συνακόλουθα την απουσία συμμετοχής τους από κάθε κοινωνική έκφανση και δραστηριότητα.    

Έτσι οδηγούνται στην κοινωνική περιθωριοποίηση, ενώ πολλοί εξ’ αυτών καταλήγουν να βιώνουν τον κοινωνικό αποκλεισμό στην πιο ακραία μορφή του. Η γνωριμία τους με τη «σχεδία» τους παρέχει μια νέα προοπτική απασχόλησης και τη δυνατότητα να ενταχθούν ή να επανενταχθούν ομαλά στον κοινωνικό ιστό.

Οι πωλητές υποστηρίζουν οι ίδιοι πλέον τους εαυτούς τους, αφού με το εισόδημα που αποκτούν από την πώληση του περιοδικού, είναι σε θέση να καλύψουν τις βασικές βιοτικές τους ανάγκες. Όπως προκύπτει από τις αφηγήσεις των πωλητών της «σχεδίας» στην τελευταία σελίδα κάθε τεύχους, με τη «σχεδία» νιώθουν να αφήνουν οριστικά πίσω τους το κοινωνικό σκοτάδι στο οποίο είχαν βυθιστεί και να βγαίνουν σ’ ένα ξέφωτο ελπίδας, δημιουργικότητας και προοπτικής για το μέλλον.  

Η «σχεδία» έχει ως πρωταρχικό στόχο την υποστήριξη των αστέγων και των οικονομικά ευάλωτων συνανθρώπων μας με την ένταξη τους στην παραγωγική διαδικασία, καθώς επίσης και την ενημέρωση και  ευαισθητοποίηση του γενικού πληθυσμού για τα ζητήματα της έλλειψης στέγης και της ακραίας φτώχειας, με έναν τρόπο ενεργό, δημιουργικό και κοινωνικά ωφέλιμο για όλους.  

Έτσι αφενός δίνεται η ευκαιρία στους πωλητές να εξασφαλίσουν με έναν απόλυτα αξιοπρεπή τρόπο ένα βασικό εισόδημα και αφετέρου   όλοι εμείς όταν τους συναντάμε στο δρόμο, έχουμε τη δυνατότητα να διαβάσουμε ένα περιοδικό με ποιοτική ύλη και να ενεργοποιηθούμε πάνω στα κοινωνικά ζητήματα της αστεγίας και ευρύτερα της φτώχειας που αφορούν όλους μας ως κοινωνία. Η κοινωνική προσφορά της «σχεδίας» είναι εξαιρετικά σημαντική, διότι τόσο η προσεκτικά επιλεγμένη θεματολογία της, όσο και η ουσιαστική αλληλεπίδραση των πωλητών με το γενικό πληθυσμό, καλλιεργούν ένα συμπαγές αξιακό πρότυπο αλληλεγγύης και αμοιβαίας προσφοράς, με στόχο την καθολική ενσωμάτωση. Κάνοντας πράξη τις αρχές του καθολικού σχεδιασμού και της κοινωνικής συμπερίληψης, από την ανάγνωση του περιοδικού δεν αποκλείεται κανείς, δεδομένου ότι διατίθεται εκτός από την κλασική έντυπη μορφή, σε ψηφιακή μορφή και στον κώδικα γραφής Braille, για να είναι προσβάσιμο και  στους αναγνώστες με οπτική αναπηρία.  

Έχοντας καταφέρει να στηριχτούν στις δικές τους δυνάμεις, οι άνθρωποι της «σχεδίας» μοιράζονται κάποιες κοινές εμπειρίες, όπως οι συνθήκες κοινωνικής ευαλωτότητας και η αγωνία τους να πωληθεί το περιοδικό όταν βγαίνουν στο δρόμο. Έτσι σφυριλατούνται ισχυροί δεσμοί και νιώθουν σαν μια οικογένεια σ’ ένα περιβάλλον αγάπης και ζεστασιάς.  

Η οικογένεια της «σχεδίας» αναπτύσσει παράλληλα με το περιοδικό μια σειρά εξωστρεφών δράσεων και κοινωνικών προγραμμάτων, όπως είναι η καμπάνια «Γκολ στη Φτώχεια», το κοινωνικό και περιβαλλοντικό πρόγραμμα «σχεδία αρτ» και ο κόμβος αλληλεγγύης «σχεδία home”, προωθώντας την ισότιμη συμμετοχή και διάδραση όλων σ’ ένα ευρύ πλέγμα κοινωνικών δραστηριοτήτων.    

Η «Σχεδία» και τα περιοδικά δρόμου εν γένει συντελούν στον απεγκλωβισμό των ανθρώπων από την κοινωνική απομόνωση, συμβάλλοντας στην ουσιαστική τους ενσωμάτωση στον κοινωνικό ιστό και στη διατήρηση της κοινωνικής συνοχής.

*Άρθρο του Γιώργου Σταμάτη, Γενικού Γραμματέα Κοιν. Αλληλεγγύης & Καταπολέμησης της Φτώχειας του Υπουργείου Εργασίας και Κοιν. Υποθέσεων,

για το Ελλάδα 24